Entegre Atık Yönetimi Neden Gerekli?

2020’nin Ocak ayında her saniye 4.3 doğum gerçekleşti. Böyle giderse 2100 yılında dünya nüfusunun 11 trilyon olacağı tahmin ediliyor! Olağandışı nüfus artışı beraberinde hızla değişen yaşam standartları gerektiriyor. Tüketim giderek artarken atık ve kaynak problemi gibi üretimi doğrudan etkileyen konular daha da kritikleşiyor. Örneğin; atıkların artması ve doğal kaynakların azalması, atık kontrol ve yönetimini zorlaştırıp akıllı atık yönetimi gereğini doğuruyor.

Atık yönetimi, atıkların bertaraf edilirken çevreye ve ekonomiye karşı olumsuz etkilerinin en aza indirilmesini amaçlıyor. Mevcut ulusal ve uluslararası mevzuatlar, oluşan atıkların çevreye herhangi bir negatif etki oluşturmadan idaresini sağlamayı zorunlu kılıyor. Öte yandan, bu kadar kapsamlı ve hayatın içindeki bir sorun için tek çözüm yolu yeterli değil! Bu yüzden tüm yöntemlerin kombinasyonunu sağlayan etkin bir yöntem geliştirildi: Entegre katı atık yönetim sistemi.

Dünyadaki katı atık yönetimi endüstrisinin değeri 410 milyar $ civarında. Bu konudaki şüphesiz en iyi örneklerden birisi Hollanda. Ülkede toplanan çöplerin sadece %2’lik bir oranı toprak altında depolanıyor. %33’ü yakılırken geri kalan %65’lik bölüm ise geri kazanımda girdi olarak kullanılıyor. Peki bu noktaya erişmek ve daha ileri taşımak için neler yapılabilir? Baştan sona göz atalım!

Atık Yönetimi Nedir?

Atık yönetimi çözümleri, atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermelerini önlemek amacı ile geliştirilen yöntemlerin kontrollü olarak gerçekleştirilmesini sağlıyor. Bu yöntemler:

• Atıkların kaynağında türlerine göre ayrı toplanması
• Yeniden kullanım
• Geri dönüşümü
• Geri kazanım
• Nihai depolanma şeklindeki işlemlerden oluşmakta.

Entegre Katı Atık Yönetimi Nedir?

Entegre atık yönetimi (EAY) atığa dair tüm faaliyetleri mevzuatlar çerçevesinde bir bütün olarak içeriyor:

• Atık oluşumunun önlenmesi
• Önlenemediği durumda azaltılması
• Yeniden kullanılması
• Kaynağında ayrı toplanması
• Ayrıştırılması
• Geri dönüştürülmesi
• Geri kazanılması
• Bertaraf edilmesi ve diğer tüm detaylar!

Entegre atık yönetiminin amacı hem çevresel hem de ekonomik açıdan sürdürülebilirlik sağlamak. Bir atık yönetim sisteminin entegre olarak nitelendirilebilmesi için birbiri ile ilişkili şekilde çalışan bileşenlere sahip olması gerekiyor.

Entegre atık yönetimi akış diyagramı içinde de görebileceğimiz entegre atık yönetimi basamakları ise şöyle:

1. Atık Önleme: Doğal kaynakları olabildiğince az kullanmak, atık olarak değerlendirilen ürünleri tekrar kullanmak ve ürünlerin kullanım sürelerini uzatmak.
2. Atık Azaltma: Atık üreten endüstrilerde daha temiz teknolojiler geliştirmek ve bu temiz teknolojileri kullanarak üretilen atık miktarını minimize etmek ve ambalaj kullanımını en aza indirmek.
3. Yeniden Kullanım: Kullanılan materyalleri temizleyerek tekrar kullanmak.
4. Geri Dönüşüm: Atıkların işlenerek asıl kullanım amacı ya da diğer amaçlar doğrultusunda ürünlere, malzemelere ya da maddelere dönüştürülmesi.
5. Geri Kazanım: Geri dönüşümden farklı olarak, atıklardan anaerobik (oksijensiz) çürütme, yakma, piroliz, gazlaştırma gibi yöntemlerle enerji eldesini de kapsıyor.
6. Nihai Bertaraf: Son olarak tercih edilmesi gereken seçenek. Dikkatli bir şekilde uygulanmadığında çevreye olumsuz etkileri büyük.

Verimli ve Entegre Atık Yönetim Sistemi Nasıl Olur?

Entegre atık yönetim sisteminin başarısı ekonomik değer yaratmasına bağlı. Bunun için de operasyonlarda bölgeden bölgeye esneklik sağlanması ve kamu ile özel sektör başta olmak üzere tüm paydaşların sorumluluklarını eksiksiz olarak yerine getirmesi lazım. Soruyu şu şekilde de değiştirebiliriz, Entegre Atık Yönetim Planı nedir?

• Bütüncül Bir Sistem: Entegre atık yönetimi bir yerleşim merkezinde oluşan atığın bileşimini oluşturan bütün maddeleri ve üretim kaynaklarını kapsamalı.
• Ekonomik Değer: Atık sisteminden sağlanabilecek ekonomik değerler; yeniden kullanılabilir malzeme, ambalaj atıklarının geri dönüşümü, enerji kazanımı, kompost ve benzeri kaynaklı ürünlerle olabilir. Bunlardan elde edilecek gelir, piyasa şartları ve yapılacak yatırımın maliyeti ile orantılı olmalı.
• Esneklik: Çevresel, mekânsal ve atık yapısına bağlı olarak meydana gelebilecek çeşitli değişikliklere uyum sağlayabilmesi için sistem esnek olmalı.
• Bölgesel Planlılık: Bölgedeki nüfus doğru bir şekilde saptanıp bölgesel planlamalar yapılmalı.

Kısacası, atık sorunlarının çözümünde; kamu kuruluşlarının ve özel kurumların tüm bileşenleri içeren Entegre Atık Yönetim Planları hazırlamaları çok önemli.

Türkiye’de Atık Yönetimi Sistemi Ne Durumda?

Türkiye’de AB Uyum Kanunları ve ticareti önemli ölçüde etkileyen AB Döngüsel Ekonomi Planı değişimleri nedeniyle sürdürülebilir atık yönetimi bir zorunluluk halini aldı. Yani atık yönetimi ve entegre atık yönetimi arasındaki farklar doğru tespit edilmeli ve ona göre harekete geçmelisiniz. Bu sayede doğru yöntemlerle yapılan atık yönetimini benimseyen kurum ve kuruluşları sayısı giderek artıyor. Hatta size küçük bir bilgi: Avrupa’nın en büyük entegre katı atık yönetim tesisi İzmir’in Ödemiş ilçesinde!

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan Atık Yönetimi Eylem Planı çıktılarına göre 2023 yılı itibariyle ülke genelinde yakma kapasitesi 410 bin ton/yıl ve düzenli depolama kapasitesi de 650 bin ton/yıl olarak öngörülüyor. Peki kapasiteleri artırmanın yolları neler olabilir? Yasal mevzuatlara uymak ve entegre atık yönetimi planları için nasıl destekler alabilirsiniz?

Çözüm atığın yaşam döngüsünü dikkatli yönetmekte. Atıklar ancak ayrı biriktirilip, ayrı toplandığında ekonomiye kazandırılıp milli servet haline döndürülebilir. Atığı çevreye katkı sağlayacak ve sürdürülebilir kalkınmayı büyütecek şekle sokabilmek için entegre atık yönetim firmaları arasından işletmenize en çok uyanı bulmalısınız. Hepsi bir arada çözümlerini özelleştirilebilir, şeffaf ve müşteri odaklı bir formata sokan Evreka bu konuda biçilmiş kaftan!

Evreka, Entegre Atık Yönetimi Alanında Bir Marka

Evreka, atık sektörünün dijitalleştirilmesi için faaliyet gösteren bir firma olmanın ötesinde çevre bilinci, sosyal etki ve sürdürülebilirlik konuları ile yoğrulması ile öne çıkıyor. Son teknolojiden yararlanarak hizmet olarak sürdürülebilirlik vizyonunu geliştiren EvrekaCrew:

• Tesisleri ve ekipmanları idare etmek
• İş emrini düzenlemek ve ölçmek
• Bakım maliyetlerini düşürmek için entegre bir atık yönetim sistemi tasarladı.

Böylece operasyonel mükemmelliğe ulaşmak artık Evreka ile daha kolay hale geldi. Bu sistem hemen hemen her kullanım durumuna uyarlanabilir ve gereksiz karmaşayı azaltabilir. Evreka yazılım çözümleri ile entegre çalışan donanım çözümleri sayesinde atık yönetimi tesislerinde:

• Ekipmanları gerçek zamanlı veri ile idare edersiniz.
• Bakım maliyetlerini düşürür ve çalışan güvenliğini sağlarsınız.
• İş verimini artırırsınız. 
• Gerçek zamanlı veriler sayesinde çeşitli materyaller, varlıklar ve kaynaklar için özel eylemler planlayabilirsiniz.